Van Vamele tot Wamel

893 – 1993

Menu

Spring naar inhoud

Gegevens over het boek

De Stichting Wamelfhonderd, die het herdenkingsjaar organiseerde, gaf een boek uit dat werd geschreven door een groep inwoners. Het boek is al jaren uitverkocht. Toch is er nog regelmatig vraag naar. Daarom is het nu helemaal gedigitaliseerd en bewerkt om het op internet te kunnen lezen en er dingen in op te zoeken of te bekijken.

Binnendijks en buitendijks

Wat is binnendijks land en wat buitendijks? Een korte uitleg…

Ontstaan en vroegste bewoning

We gaan terug naar lang vervlogen tijden toen Maas en Waal nog niet het huidige uiterlijk had. De eerste bewoners, die zich vestigden op de oeverwallen. Daarna kwamen Romeinen, en eeuwen later monniken uit Prüm die voor het eerst onze dorpsnaam optekenden…

Polder, ontwikkeling en strijd tegen het water

Ontstaan, ontginning en vooral een lange strijd tegen water. Regels, bestuur, veel armoede maar uiteindelijk ook na schier ontelbare overstromingen steeds weer opnieuw beginnen en volhardend eigenwijs nieuwe wegen kiezen om hier te kunnen wonen en leven.

Perceelsnamen

Voor het bestaan van het kadaster hadden percelen en boerderijen namen die vaak evele eeuwen oud zijn met soms een heel verrassende herkomst. Zo vormen ze een verborgen geschiedenisboek waaruit zaken als gebruik, eigendom, afmeting en soms nog veel oudere informatie of geschiedenis is af te leiden…

De Wamelse kerkgeschiedenis

De eerste geschreven Wamelse geschiedenis is tevens een brokje kerkgeschiedenis, als in 893 enkele monniken de naam Vamele optekenen als een dorp waar enkele hoeven staan die eigendom zijn de abdij in Prüm. Eeuwen later wordt er een grote stenen kerk bebouwd, komen er twee kloosters en volgt de reformatie. Twee richtingen leren met elkaar te leven en een te zijn als het nodig is. Een boeiend verhaal met veel rijk rooms leven, verwoesting en opbouw…

Geschiedenis en ontstaan van de Wamelse markten

Wamel ligt op een noord – zuid en oost – west handelsroute. De Waal en het veer Tiel Wamel spelen daarin een grote rol. Zo ontstonden er in de achttiende en negentiende eeuw markten die mogelijk hun wortels hebben in een veel oudere traditie. Dit hoofdstuk is een beschrijving van handel die voor paarden uitgroeide tot internationale bekendheid…

Onderwijs in Wamel

Eerste sporen van een vorm van onderwijs in Wamel stammen uit de eerste helft van de vijftiende eeuw. Aanvankelijk waren kosters tevens schoolmeester. Maar het overgrote deel van het hoofdstuk bestaat uit een uitvoerige beschrijving van al het Wamelse onderwijs voor kinderen vanaf vier jaar en eindigt in 1993. Het is rijk voorzien van vele foto’s van klassen waarin velen zichzelf, hun ouders of grootouders zullen herkennen. Ook de jongste loot, de Ukkesoos komt aan bod, hoewel dit niet tot het onderwijs behoort. In Wamel is de opvang van de jongste kinderen al heel vroeg begonnen, want al in 1849 richtte de Vincentiusvereniging een bewaarschool op (zie ook het hoofdstuk De oudste Vereniging)

De stoomtram

Na de intrede van het stoomtijdperk besloten de dorpen Wamel, Dreumel en Alphen al in 1845 tot de bouw van stoomgemaal voor de afwatering. In 18 78 mochten er ook in onze streek tramwegen worden aangelegd en in 1901 ging de eerste spade de grond in voor de aanleg van een stoomtramverbinding tussen Wamel en Nijmegen. U leest alles over de aanleg, bloeitijd en uiteindelijk de teloorgang van de lijn.

Wamel en de Tweede Wereldoorlog

Het monument voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog toont dat die periode diepe sporen trok in Wamel. Met name de laatste negen maanden waren verschrikkelijk. Het hoofdstuk begint tijdens de mobilisatie en eindigt pas ruim na debevrijding. De Tweede Wereldoorlog. had ook in Indië gewoed met de bezetting van de Japanners. Daarna brak de Indonesische vrijheidsstrijd uit. En moesten ook Wamelse jongens daar, ver van huis, Nederlandse belangen verdedigen…

Met Christelijke groet

Op 1 April werd in ons dorp een eerste werkliedenvereniging opgericht. Alle notulen van die vereniging en haar afdelingen zijn bewaard gebleven en aan de hand hiervan wordt het verhaal van de vakbonden in Wamel verteld.

Begraven verleden

Een overzicht van archeologische vondsten uit Wamel. Tot 1993 waren dat alleen vondsten gedaan door amateurs...

Stenen getuigen

Dit hoofdstuk vertelt over de Wamelse monumenten. Het belangrijkste monument is de Hervormde kerk waarvan al akten bewaard zijn die dateren uit de periode rond 1130. De huidige kerk is eigenlijk alleen het oude priesterkoor. De grote toren stond op de kruising Dorpsstraat Stationsstraat. Waar nu het grootste deel van het kerkhof ligt, stond eens het schip van de kerk. Ook de Wamelse adellijke huizen komen ter sprake.

De oudste vereniging

Op 18 april 1849 werd de Wamelse Vincentiusvereniging opgericht. Een oudere vereniging telt ons dorp niet. Ook van deze vereniging is de geschiedenis aan de hand van vergaderboeken te reconstrueren. Een van de feiten was de oprichting van een bewaarschool. Een jaar na de oprichting had men al een breierij en een bibliotheek heeft opgericht. Lees verder voor een inkijkje in deze vereniging…

Het Wamelse raadhuis aan de Dorpsstraat

RIn 1851 trad er een nieuwe gemeentewet in werking. De gemeente Wamel was geboren, bestaande uit Wamel en Leeuwen. Boven Leeuwen en Beneden Leeuwen bestonden toen nog niet. Een stukje gemeentegeschiedenis ziet u ook in het hoofdstuk over het onderwijs, omdat ook de gemeente daar een belangrijke taak had. Dit hoofdstuk gaat over de bestuurlijke geschiedenis van de gemeente Wamel tot de opheffing daarvan. Na een fusie ontstond er een nieuwe gemeente Wamel. Toen koos het nieuwe gemeentebestuur ook een nieuwe naam: West Maas en Waal…

Sagen en legenden

In dit hoofdstuk vindt u een oud dorpsverhaal uit Wamel…

Raadsels rond een beeld

Bij toeval werd tijdens de naspeuringen voor het boek stuitte de redactie op een beeld dat uit Wamel afkomstig was. Het bleek een zeer uitzonderlijke vondst. Dit hoofdstukje vertelt hierover. (aanvullende informatie: Het beeld is inmiddels opgenomen in de collectie van het museum voor kerkelijke kunst in Uden.)

Gemeentegids

Tegenwoordig kennen we de telefoonboeken en, de gouden gids en de jaarlijkse gemeentegids. Vroeger gaf De Gelderlander adresboeken uit. In het boek voor Maas & Waal en westelijk Rijk van Nijmegen, uitgave 1938 drukte men in het boek een facsimile af van Wamel.

Bijlage perceelsnamen

De lijst met Perceelsnamen behoort bij het hoofdstuk over de perceelsnamen en de kopie van de kadastrale kaart van 1821 die speciaal voor de uitgave van; Van Vamele tot Wamel, is vervaardigd. De kaart was als bijlage toegevoegd aan het boek. Deze kaart is gedigitaliseerd en u kunt aan de hand van de nummers alle percelen terugvinden.

Over deze digitale weergave

  • De totstandkoming
  • Contact
  • Verwijzingen
  • Copyright

© copyright 2014

Mede mogelijk gemaakt door

Hoofdsponsor Verbruggen Vlijmen